Bilişsel Davranışçı Terapi
BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI TERAPİ NASIL ÇALIŞIR?
Bilişsel davranışçı terapi, bilimselliği pek çok çalışma ile kanıtlanmış bir psikoterapi ekolüdür. Bilişsel Davranışçı Terapi perspektifinde; sahip olduğumuz çevresel faktörler, deneyimlediğimiz olaylar, olayları algılama biçimimiz, duygusal tepkilerimiz ve davranışlarımız birbirini etkileyen faktörlerdir. Başımıza gelen olay/durumlar (çevresel faktörler), onları nasıl algıladığımız (düşünce ve anlam), bu olay karşısında ne hissettiğimiz (duygular), bunlar sonucunda ne yaptığımız (davranış) ve bedenimizde ne olup bittiği (fizyolojik tepkiler) bir bütün olarak ele alınır. Bilişsel Davranışçı Terapi, bu faktörlere gerçekçi ve işlevsel bir bakış sunmaya çalışır. Bu faktörler arasında kontrolümüzde olan ve olmayanların ayrımını yaparak nereye müdahale edileceğini belirler.
DÜŞÜNCE DUYGU VE DAVRANIŞ DÖNGÜSÜNE BİR ÖRNEK
Örneğin bir arkadaşınız buluşma teklifinizi kabul etmediği için değersiz hissettiniz. O anda arkadaşınızla geçmiş yaşantılarınızdan kendinizi yine değersiz hissettiğiniz anıların canlanma ihtimali yüksektir. Böylece duygu, düşünce ve davranışlarımız birbirini besleyen örüntüler haline gelir. Bu örüntülerin ne kadar işlevsel, gerçeğe ne kadar uygun olduğu ise Bilişsel Davranışçı Terapi ile araştırılabilir.
Bir sınavda başarısız olduğumuz için "Beceriksizin biriyim." diye düşünürsek büyük olasılıkla "Yetersiz, kaygılı, üzgün ya da hayal kırıklığına uğramış" vb. hissederiz. "Beceriksizin biriyim." düşüncesi zihnimizden geçerken 'neşeli, umutlu, değerli' vb. hissetme ihtimalimiz neredeyse yoktur. Negatif duygular hissettiğimiz bu gibi anlarda zihin olumsuz bilgi ve inançları çağırma eğilimdedir. Yani başarısız olduğumuz diğer anlar bir anda zihnimizde belirir ve sanki tüm benliğimiz bundan ibaretmiş gibi düşünebiliriz. Aynı örnek üzerinden gidecek olursak "beceriksizin biriyim" diye düşünen ve "yetersiz" hisseden biri sizce nasıl davranır? Motivasyonu hiç bozulmadan sınavlara hazırlanmaya devam mı eder yoksa motive olmak ve çalışmak konusunda zorluk mu yaşar?
Kısaca BDT'nin gözünden düşünce, duygu ve davranışlarımız birbiriyle yakından ilişkilidir. Bilişsel Davranışçı Terapi ile düşünce ve duygularımızın davranışlarımız üzerindeki etkisini keşfedebilir ve alternatif yollar bulabiliriz.
BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI TERAPİ NEYİ HEDEFLER?
Bilişsel Davranışçı Terapi gerçekçi ve işlevsel düşünmeyi hedefler. Buna bağlı olarak kişinin yaşamındaki hedeflerine ve değerlerine uygun davranışların ortaya çıkmasını, kişinin hayatını kısıtlayan ve kişiye güçlük çıkaran amaçlar. Danışanın olumlu düşünmesi değil gerçekçi düşünmesi üzerine odaklanan BDT, danışanın kendi kendinin terapisti olma yolunda ilerlemesini amaçlar.